تاریخچه آسانسور در جهان :

عمر بالابرها در جهان به بیش از چند هزار سال می رسد و اولین چرخ چاه خود نمونه ای از اولین بالابرها بوده است. البته گفته شده که مصریان باستان نیز به‌ وسیله بالابر در اهرام حرکت می‌کردند .

طبق شواهد تاریخی ، آسانسور از ابتدائی ترین ماشینهای ساخت بشر است تاریخچه پیدایش آسانسور به ۲۵۳سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. ارشمیدس وسیله‌ای شبیه به آسانسور اختراع کرد که قابلیت حمل یک نفر را برای ارتفاعات نه‌چندان بلند داشت. این آسانسور دستی نمونه‌ای از تلاشهای اولیه بشر برای ساختن یک بالابر بود و پس از آن آسانسور حرکت تکاملی خود را به صورت مداوم پیموده است.

اما پایه گذار علمی و طراح آسانسور امروزی دانشمند و ریاضی دان بزرگ اتوود است که توانست توسط یک قرقره بزرگ و یک طناب آسانسور بسازد و سپس با ساختن ماشین اتوود که عبارت بود از دو  وزنه که با یک نخ به یکدیگر مربوط می شدند و روی قرقره ها بالا و پایین می رفتند طرح ابتدایی یک آسانسور را ارائه داد . اتوود یک‌کار هم برای ایمن سازی این آسانسور اولیه انجام داده بود. اگر هنگام بالا و پایین رفتن، طناب پاره می‌شد، قسمت انتهایی طناب روی قرقره قفل می‌ماند و این کار باعث می‌شد تا آسانسور ‌به‌رغم سقوط آزادی که از ارتفاع به سمت پایین داشت، به زمین برخورد نکند و سوارشونده آسانسور جان سالم به در ببرد.

همچنین لازم به ذکر است که شروع استفاده از آسانسورهای باری و مسافری، به قرون وسطی، در صومعه ها و استحکامات نظامی بازمی گردد.

اما در سال ۱۸۰۰ تولید فولاد ، انقلابی در ساخت ساختمانهای بلند ایجاد کرد. اسکلت بندی بناها به کمک فلزات شروع شد و معماران و مهندسان آسمانخراشهایی به طول صدها پا ساختند که اگر اختراعی بنام آسانسور نبود، این برجها قابل استفاده نبودند.

در سال۱۸۵۰ نخستین آسانسور هیدرولیکی توسط تامپسون برای یک ساختمان ۴ طبقه ساخته شد. همچنین اولین آسانسور به شکل امروزی که دارای ترمز ایمنی بود، در سال ۱۸۵۴توسط اوتیس در آمریکا ساخته و آزمایش شد و بعد از آن ورنر فون زیمنس اولین آسانسور الکتریکی را ابداع نمود تا بشراینگونه در مسیر طراحی آسانسورهای استاندارد امروزی گام بردارد. اگر ارشمیدس را خالق بالابری ساده و اتوود را خالق آسانسور اولیه فرض کنیم، باید از آقای اوتیس هم به‌عنوان مبتکر ساخت آسانسورهای نوین نام ببریم؛ فردی که هم‌اکنون بزرگ‌ترین کارخانه ساخت آسانسور در دنیا به‌نام وی مشغول به فعالیت است.

براساس آخرین آمارهای ارایه شده در سال ۲۰۰۸، ایتالیایی‌ها بیشترین آسانسورسواران نام گرفته‌اند. با اینکه این کشور جمعیت بالایی ندارد، اما آنها با نصب ۸۵۰هزار دستگاه آسانسور رتبه نخست را در دنیا به‌خود اختصاص داده‌اند. پس از این کشور، آمریکا با داشتن ۷۰۰هزار دستگاه آسانسور و چین با ۶۱۰هزار رتبه‌های دوم و سوم را در اختیار داشتند.

تاریخچه آسانسور در ایران :

شواهد تاریخی ایران اثبات می نماید که آسانسور در مجموعه های منحصر به فرد ((تخت جمشید))،((معبد آناهیتا)) و((کاخ آپادانا)) پیش از زمان ارشمیدس نیز مورد استفاده قرارگرفته است اما درحقیقت باید تاریخچه صنعت آسانسور در ایران را به دو دوره قبل و بعد ار انقلاب  اسلامی تقسیم کرد .

صنعت آسانسور در ایران قبل از انقلاب :

صنعت آسانسور در کشور ما قدمتی ۸۰ ساله دارد و آنچه مسلم و قابل بررسی است اولین آسانسور ها در ساختمانهایی که در زمان پهلوی اول ساخته شده است نصب شده و در ساختمانهای اطراف میدان امام خمینی (میدان سپه سابق) مانند باشگاه افسران ستاد ارتش و کتابخانه ملی ، آثار آن وجود دارد و بسیاری از آنها توسط کارشناسان خارجی و به کمک نسل اول متخصصین صنعت آسانسور ایران نصب و راه اندازی شده است.همچنین اولین آسانسور الکتریکی ایران برای اولین ساختمان بلند در خیابان جمهوری (مخبرالدوله) در سال ۱۳۲۹ شمسی (۱۹۵۰ میلادی) طراحی و ساخته شده است.

اما آسانسور‌های امروزی از حدود ۵۰‌ سال پیش وارد کشور شده است زیرا نسل اول ساختمانهای بیش از سه طبقه در ایران و آپارتمان سازی بصورت امروزی از سال ۱۳۳۵ شروع شده است. بنابراین دوران رشد صنعت آسانسور ایران را از سال ۱۳۳۵ به بعد باید نامگذاری کرد.

درابتدا آسانسورها کامل و بسته بندی شده از خارج کشور به ایران وارد می شده است. اولین نمایندگی فروش آسانسور در کشور مربوط به یک شرکت سوئیسی می باشد که توسط یک شرکت ایرانی وارد شد و بعد از آن نیز شرکت های خارجی دیگر در این زمینه فعالیت داشتند لیکن بتدریج شرکتهای ایرانی فروش و نصب آسانسور در ایران بوجود می آیند و در سال ۱۳۴۵ اولین کارگاه تولید درب و کابین با کپی برداری از روی درب و کابینهای شرکتهای اروپایی  تاسیس میشود .همچنین در این سال ، ایجاد شهرک های مسکونی در اطراف شهرهای بزرگ  و آپارتمان سازی در طرح های وزارت مسکن و شهرسازی برنامه ریزی شده و طرح ساخت اولین کارخانه آسانسور سازی در ایران مطرح میشود و سرانجام در سال ۱۳۵۳ اولین کارخانه آسانسورسازی ایران در زمینی به مساحت چهل هزار متر مربع واقع در شهر صنعتی البرز قزوین با نام ایران شیندلر با ظرفیت اولیه تولید چهارصد دستگاه آسانسور تحت لیسانس شیندلر سوئیس به بهره برداری می رسد و ازسال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ توسط شرکت ایران شیندلر دوره های کامل آموزش تئوری و عملی نصب آسانسور جهت پرورش نیروی متخصص در نصب آسانسورها برگزارشده و در هر دوره حدود ۲۰ نفر تکنسین موفق به کسب مدرک مهارت نصب می شوند  و امروزه دانش آموختگان آن دوره ها زبده ترین و کارآمدترین افراد در صنعت آسانسور در ایران می باشند . بنابراین اغراق نمی باشد اگر از شرکت آسانسورسازی ایران شیندلر به عنوان مادر صنعت نوین آسانسور در ایران یاد کرد. بعد از آن نیز کارخانجات دیگری توسط شرکت های خارجی در ایران فعالیت نمودند که از آن جمله می توان به کارخانه آسانسور و پله برقی ایران که در سال ۱۳۵۴ تحت لیسانس هاوس هان آلمان در ابهر شروع به تولید کرد و همچنین کارخانه ایران امباربا تحت لیسانس امباربا اسپانیا در شهر صنعتی رشت که در سال ۱۳۵۵ تولید خود را آغاز کرد اشاره کرد .

در کنار شرکت های تولیدی فوق و تا قبل از سال ۱۳۵۷ چهار یا پنج کارگاه تولید درب و کابین به همراه سی شرکت  نصب و فروش آسانسور هم ایجاد می شود که بعضی از این شرکت ها نمایندگی فروش شرکت های خارجی فوق را در تهران و شهرستان ها دریافت کرده و کارگاه های مذکور نیز شرکت های فروش و نصب آسانسور را یاری می دهند. بدین ترتیب تا قبل از بثمر رسیدن انقلاب وضعیت صنعت آسانسور ایران بشرح فوق بوده است.

صنعت آسانسور در ایران بعد از انقلاب :

درحقیقت میتوان این دوره را به دو دوره قبل و بعد از جنگ تحمیلی تقسیم کرد .

دوران قبل از جنگ :

باخروج کارشناسان خارجی از ایران و عدم واردات آسانسور، برخی از شرکتهای خارجی موجود در ایران تعطیل شده و یا بدلیل خروج سرمایه گذار خصوصی از ایران ،این شرکتها توسط وزارت مسکن و شهرسازی و بانک صنعت و معدن اداره می شوند .

دوران بعد از جنگ :

با شروع جنگ و با تعطیل شدن آپارتمان سازی ، صنعت آسانسور ایران رو به رکود میرود . در این دوران بدلیل تحریم اقتصادی و براساس ضرورت و نیاز، دست‌اندرکاران شروع به فعالیت‌های تولیدی در زمینه ساخت قطعات یدکی آسانسور کردند و بسیاری از قطعات آسانسور که تا قبل از آن از خارج وارد میشد ، درداخل ایران ساخته شده و درواقع آسانسور به صورت تلفیقی در کشور تولید و نصب می شد . پس از جنگ ، صنعت ساختمان در ایران شروع به رشد کرده و صنعت آسانسور نیز به حرکت درمی آید .

درحال حاضر ۶ شرکت تولید کننده آسانسورو بیشتر از یکهزار شرکت نصب و سرویس آسانسور در سراسر ایران مشغول به کارند که کارشان فروش ، مونتاژو خدمات پس از فروش میباشد . همچنین تعداد یکصدو بیست کارگاه کوچک و بزرگ در سراسر ایران به ساخت درب و کابین و قطعات آسانسور مشغولند . همچنین در دهه ‌۷۰ مجوز واردات صادر شد و به‌دنبال آن، واحدهای فروش  و نمایندگی های آسانسورهای وارداتی از جمله اوتیس ، تیسن ،  گلداستار ، فوجی ، ام پی و…….. در ایران تاسیس شدندکه مجموعه شرکتها،کارگاه ها و نمایندگی های فوق به همراه چند واحد خدمات مهندسی صنعت آسانسور ایران را تشکیل میدهند .